Dementie – Werken met visualisaties

Boekje wat jongeren moeten weten over dementie

Dit boekje draagt bij aan taboedoorbreking en het bespreekbaar maken van de dementie . Hoe jonger we de mensen informeren over de vormen van dementie – alzheimer bijvoorbeeld – hoe gemakkelijker het zal zijn om goed om te gaan met de persoon met dementie, die dan wel vergeetachtiger is geworden, maar nog steeds vader of moeder is, nog steeds opa of oma, enz. Het boekje is op vraag van Alzheimer Nederland, gemaakt door docente Pleuni van Loon, coördinator van de Vooropleiding Beeldende Kunst en haar studenten. Het boekje te downloaden op de website https://www.alzheimer-nederland.nl/regios/west-brabant/wat-jongeren-moeten-weten-overalzheimer

Voor ik het vergeet: tabletgebruik bij zorgplanning bij personen met dementie

Woonzorgcentrum De Ruyschaert (Marke/Kortrijk) sleepte de prijs ‘Passie voor Palliatieve Zorg’ in de wacht met hun project ‘Voor ik het vergeet’. Daarvoor ontwikkelde het woonzorgcentrum een app, in samenwerking met het expertisecentrum dementie Vlaanderen en de Federatie Palliatieve zorg Vlaanderen, die als instrument dient voor het voeren van gesprekken rond vroegtijdige zorgplanning bij personen met dementie. Met de toestemming van de familie bespreekt het personeel met bewoners met dementie hun persoonlijke toekomstige zorg. Wat zijn hun wensen naar medische zorgen, voeding, of levenseinde? Het gesprek wordt gevoerd aan de hand van een tablet waarbij verschillende thema’s rond vroegtijdige zorgplanning visueel worden geïllustreerd met foto’s. In eerste instantie is de app bedoeld voor personen met dementie maar is flexibel om toegepast te worden in andere settings, bijvoorbeeld bij personen met een fysische zorgbehoefte, in de thuiszorg of in de gehandicapten sector.
Ivan Vandecandelaere werkt onder andere als referentie persoon dementie in het WZC De Ruyschaert. Samen met enkele collega’s stond hij aan de basis van de ontwikkeling van de app waar hij ondertussen al 6 jaar mee bezig is.

Meer info op www.voorikhetvergeet.be

Het spel van de verbeelding

Het Spel van de Verbeelding vertrekt van de wereld van dementie : aan de hand van kaarten met heldere beelden leert men nieuwe verbanden te leggen en luchtige verhalen te vertellen. Dit geeft zuurstof aan de dagelijkse gesprekken en verhoogt de levenskwaliteit. Onderzoeker Kasper Bormans (KU Leuven) kwam erachter dat mensen met dementie vaak nog speels, humoristisch en in staat zijn om out-of-the-box te denken en te associëren. De doos bevat 165 verbeeldingskaarten en een inspirerend boekje.

Stappenplannen verpleging en verzorging

Een praktisch boekje met 24 visuele stappenplannen voor de verpleging, en verzorging in de ouderenzorg. In deze duidelijke beeldverhalen met pictogrammen worden veel voorkomende verzorgende handelingen in mantelzorg en ouderenzorg op een toegankelijke manier in beeld gebracht.

Het is oorspronkelijk ontwikkeld als laagdrempelige ondersteuning voor toepassing in verzorgingstehuizen maar kan ook gebruikt worden voor personen met een verstandelijke beperking. Het boekje is gelamineerd waardoor het ook in een vochtige omgeving gebuikt kan worden.

Meer info: www.spelpartnershop.nl

Voorlichtingsboekjes ik kan er niets aan doen – oud worden is leuk

Ook binnen de verstandelijk gehandicaptenzorg is er sprake van vergrijzing. Heel wat cliënten hebben behoefte aan informatie en voorlichting voor cliënten over het thema ‘ouder worden’. Severinus heeft drie voorlichtingsboekjes ontwikkeld met als doel personen met een verstandelijke beperking enerzijds voorlichting te geven en anderzijds handvatten aan te reiken om op een positieve manier om te kunnen gaan met het verouderingsproces. Daarnaast is er een boekje voor begeleiders van mensen met een verstandelijke beperking ontwikkeld om voorlichting te geven over deziekte van Alzheimer en hen handvatten aan te reiken om de cliënt te laten begrijpen waarom hun huisgenoot veranderd gedrag vertoont ten gevolge van de ziekte van Alzheimer.

Hebt u interesse in dit voorlichtingspakket? Neem dan contact op met Severinus via Marius.de.Greef@severinus.nl

Visualisaties bij personen met dementie

Rommel (1998) gaat er vanuit dat door middel van visualisaties zoals wegwijzers, pictogrammen, kleuren, lijnpatronen op de vloer de wereld verhelderd en verduidelijkt kan worden. Het maakt de wereld voorspelbaar en minder verwarrend. Het geeft de persoon een veilig gevoel met als gevolg dat gedragsproblemen geminimaliseerd kunnen worden.

In de rubriek waarom gebruiken we visualisaties gaf ik reeds enkele reden om te visualiseren . Is dit voor bejaarden dan ander? Neen hoor .. ook voor hen kunnen visualisaties een hulpmiddel zijn.

Dit overzicht is slechts een beknopte versie.. er bestaat veel meer om de communicatie en/of de zelfstandigheid van personen met dementie te ondersteunen . Ik vat in een notendop samen wat toegelicht wordt tijdens de presentatie” ondersteunend communiceren bij personen met dementie” (oa. het gebruik van alarmknoppen, the locator, telefoon met voorkeurtoetsen, wake up lamp , jippie sloten enz)

Hebt u interesse in een lezing of vorming op maat , neem dan gerust contact op via chrisderijdt@belgacom.net

Herkent u het volgende voorbeeld? Hangt bij u in het woonzorgvoorziening voor personen met dementie ook een klein schemaatje met kleine lettertjes uit om te informeren over waar en wanneer de kapper komt?

Kapper komt elke donderdag . Wassen 15 € , brushen 12 € , verven 25 euro

In de volgende visualisatie staat de zelfde informatie .

In een oogopslag vind je de informatie die je nodig hebt.

Henriklok datum klok

Zoals eerder reeds vermeld, is tijdsbesef en tijdsorientatie vaak een probleem bij personen met dementie. Gewone klokken of uurwerken geven echter niet aan welke dag het is. Deze kalenderklok met analoge wijzerplaat is geschikt voor mensen met een visuele handicap en mensen met lichte geheugenproblemen. Deze kalenderklok ondersteunt de tijdsoriëntatie. Meer info op www.bijdetijdblijven.nl waar je ook nog andere modellen kan bekijken.

Voor mijn moeder was deze aankoop een schot in de roos!

Rommel benadrukt dat klokken wel juist dienen te staan en best voldoen aan bepaalde vereisten: voldoende groot, duidelijke wijzers, aanduiding van elk uur met een cijfer en hij raadt aan om ook hier rekening te houden met wat de gebruiker altijd al gewoon was.. Vaak zullen familieleden of hulpverleners zelf de aandacht moeten trekken op uurwerken en agenda. Als men naar een uurwerk wijst of zegt dat het een half uur te vroeg is voor koffie of eten dan begrijpt men het nog wel. Uit zichzelf komt men er niet altijd meer toe om op de klok te kijken (Rommel 1998).

Dag inzicht

Niet alleen voor ouderen maar ook voor personen met afasie, NAH . Personen die moeite hebben met onthouden, hebben vaak geen duidelijk zicht op de activiteiten van de dag. Daarom ontwikkelde Stichting Doe Maar Zo! de daginzicht agenda. De daginzicht agenda is prikkelarm en te gebruiken met of zonder pictogramstickers.

Ook artsen, ergotherapeuten en ervaren zorgverleners hielpen bij de ontwikkeling van de daginzicht agenda. Iedere dag heeft een eigen kleur. Meer info www.doemaarzo.nl

De dagkalender

Om het tijdsbesef te ondersteunen kan je beroep doen op klokken of een agenda. Je kan afspraken en activiteiten noteren in een agenda op het geplande tijdstip en kan de agenda dienst doen als een soort ‘tweede stel hersenen’, omdat het gebruik van de agenda je toelaat op een geordende manier informatie op te slaan die te uitgebreid en te complex is om te onthouden.

De gebruiker moet nog wel in staat zijn om een korte boodschap te noteren en nog beschikken over tijdsbesef.

Om de agenda adequaat te gebruiken is het belangrijk dat je de agenda op een vaste centrale plaats legt en dat je ook alle afspraken erin noteert. Een nadeel daarentegen is dan weer dat het toch een zekere organisatievaardigheid vergt van de gebruiker, vaak vergeet men zaken erin te noteren of de agenda te raadplegen.

Deze agenda heeft een duidelijke opsplitsing ochtend, middag en avond en voorziet per dagdeel ruimte voor max. 2 pictogrammen en 3 grote schrijflijnen. Er is voldoende ruimte om in een groter handschrift een boodschap te noteren en je kan eigen foto’s toevoegen. Tegelijkertijd bestaat er een grote afscheurkalender die in heel wat woonzorgcentrum terug te vinden is. Meer info op www.geheugenwinkeltilburg.nl waar je bovendien heel wat hulpmiddelen vindt voor personen met dementie.

Memory wvisualiseren2015!allet of geheugenboekje

Het klinkt ingewikkeld maar het is niet meer dan een klein boekje met belangrijke gegevens dat steun kan bieden bij het herinneren van namen of gespreksonderwerpen en zou kunnen helpen bij het oplossen of voorkomen van moeilijk gedrag. Je gebruikt best een klein boekje zodat de persoon het altijd bij zich kan hebben. Zorg er voor dat je de inhoud eenvoudig houdt en dat je de persoon niet overstelpt met informatie. Het spreekt voor zich dat je de zinnen kort dient te houden en je de woordenschat van de persoon zoveel mogelijk gebruikt. Eventueel kunnen er foto’s of prenten bij gekleefd worden. Een variant hierop zijn “Reminding cards“: kleine kaartjes waarop dagelijkse handelingen of voorwerpen worden afgebeeld en waarbij steeds vermeld wordt wat het doel hiervan is. Deze kaartjes kunnen door de persoon met dementie zelf of door familieleden/ hulpverleners gebruikt worden. Ik maakte voor mijn moeder een boekje dat ze zelf een naam gaf “ Mijn boekje “ met als ondertitel “als ik iets niet meer zo goed weet , kan ik het hier lezen.” Ik kies er altijd voor om wat ik ook schrijf of maak voor haar steeds in de ik-vorm te formuleren omdat het uiteindelijk om haar draait! Soms bladert ze regelmatig in dit boekje en raadpleegt ze het als iets niet duidelijk is, soms legt ze het weg of is ze het kwijt. Ik heb er bewust voor gekozen om geen foto’s of prenten bij de geschreven tekst te kleven omdat mijn moeder geschreven taal nog begrijpt en zij niet of nauwelijks naar afbeeldingen kijkt.